تشنج میان ایران و آمریکا منجر به جنگ می‌شود؟
تشنج میان ایران و آمریکا
در پی اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر اینکه «به نیروی دریایی ایالات متحده دستور داده‌ام به قایق‌های نظامی ایرانی که قصد مزاحمت برای کشتی‌های ما در دریا دارند، شلیک و آنها را نابود کنند»، مقامات سیاسی و نظامی ایران به آن واکنش نشان دادند و دیروز حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران گفت: «دستور داده‌ام هر شناور آمریکایی که امنیت ما را تهدید کرد هدف قرار گیرد» که این اظهارات، گمانه‌زنی‌ها در خصوص بالا گرفتن تنش احتمالی میان ایران و آمریکا را تقویت کرده است.
دیاکو حسینی، مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری ایران ضمن اشاره به تنش‌آفرینی‌های ایالات متحده در منطقه:
* تا وقتی آمریکا، منافع طبیعی ایران را به رسمیت نشناسد و همچنان با تکیه بر قلدری، ریشه ناامنی در این منطقه را تشخیص ندهد، فکر نمی‌کنم راه حل قابل اتکایی برای کاهش تنش‌ها وجود داشته باشد.
*(در خصوص علل تنش ایجاد شده در منطقه): علت این ماجراجویی‌ها را باید از دولت ترامپ پرسید. اما تا جایی که به ما مربوط می‌شود فکر می‌کنم دولت آمریکا متاثر از مشاوره‌های نادرست در تناقض‌های خودساخته‌ای گرفتار شده است.
* (با اشاره به اقدام آمریکا در کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران): «رئیس جمهور آمریکا تصور می‌کرد که با افزایش تهدید ایران و یا دست زدن به ترور سردار سلیمانی می‌تواند بازدارندگی لازم را در برابر ایران ایجاد کند. این سیاست شکست خورده چون به محض اینکه آمریکا احساس کند، بازدارندگی برقرار شده، ایران احساس می‌کند که بازدارندگی خود را از دست داده است و به دلایل امنیتی، چاره‌ای جز احیای آن ندارد».
* افزایش تهدید و فشار بر ایران بازدارندگی را تقویت نمی‌کند و تنها موجب افزایش انگیزه ایران برای بدست آوردن اطمینان نسبت به مهار رفتارهای جسورانه‌تر آمریکا می‌شود.
در همین رابطه احمد زیدآبادی؛ فعال سیاسی با اشاره به گمانه‌زنی‌ها در خصوص بالا گرفتن تنش احتمالی میان ایران و آمریکا نوشت:
* هر دو کشور به یک اندازه مدعی‌اند که نوع گشت‌زنی نیروهای آنها در خلیج فارس عادی و طبیعی است، اما طرف مقابل، به شیوه‌ای تحریک‌آمیز و خطرناک و غیرحرفه ای وارد حوزۀ عملیات عادی و قانونی آنها می‌شود و برای‌شان ایجاد مزاحمت می‌کند. از این رو، ترامپ از توصیۀ خود به ناوهای جنگی آمریکا برای هدف قرار دادن نیروهای به زعم او “مزاحم” ایران در خلیج فارس خبر داده و در مقابل، فرماندها سپاه پاسداران نیز تأکید کرده‌اند که هر اقدام آمریکا با پاسخ شدیدترِ ایران روبرو خواهد شد.
* جامعۀ جهانی اما دیگر مانند سابق به این نوع تهدیدهای متقابل، واکنش نشان نمی‌دهد. این بی‌تفاوتی می‌تواند ناشی از دو مسئله باشد. اول اینکه با توجه به خطر شیوع کرونا، کسی خطر بروز جنگ را جدی نمی‌گیرد و دوم اینکه، ایران و آمریکا در سال های اخیر، نشان داده‌اند که هیچکدام خواهان رویارویی نظامی با یکدیگر نیستند و پس از اوجیگری هر تشنجی، بلافاصله در صدد کنترل اوضاع برمی‌آیند.
* به نظرم این بار هم ماجرا به همان شیوۀ قبل پیش خواهد رفت و دو طرف خواهند کوشید تا از اقدامی که طرف مقابل را تا سرحد عصبانیت کامل تحریک کند، اجتناب ورزند.
* با این همه، اقدامات تصادفی و اتفاقی همچنان می‌تواند خطرساز باشد. جنگ‌ها همیشه عامدانه و با برنامه‌ریزی قبلی رخ نمی‌دهند. هنگامی که بین دو یا چند کشور شرایط “صلح مسلح” حاکم باشد، خطای غیرعمدی یک نیروی رده پایین هم می‌تواند به برافروختن شعلۀ آتش جنگ کمک کند. برای پیشگیری از وقوع حوادث اتفاقی، طبعاً نوعی تماس و هماهنگی رسمی یا غیررسمی بین نیروهای نظامی حاضر در خلیج فارس ضروری است، اما طرف ایرانی ظاهراً می‌پندارد که برقراری هرگونه خط تماسی در این باره، می‌تواند قبح برقراری رابطه با آمریکا را بشکند و به سود حامیان عادی‌سازی رابطه با واشنگتن تمام شود.
برچسب: ،
